Rozliczanie VAT przez pośredników i agentów

Ustawa o VAT nie zawiera definicji pośrednictwa ani umowy agencyjnej. Dlatego zawsze trzeba się odwoływać do definicji słownikowych oraz innych przepisów prawa.

Zgodnie ze Słownikiem języka polskiego (źródło: http://sjp.pwn.pl/) pojęcie „pośrednictwo” ma dwa znaczenia. Według pierwszego jest to (...) działalność osoby trzeciej mająca na celu porozumienie się między stronami lub załatwienie jakichś spraw dotyczących obu stron, natomiast według drugiego: (...) kojarzenie kontrahentów w transakcjach handlowych oraz umożliwianie kontaktu uczestnikom rynku pracy. Opierając się na przepisach innych dziedzin prawa (chodzi w szczególności o przepisy ustawy z 29 listopada 2000 r. o obrocie z zagranicą towarami, technologiami i usługami o znaczeniu strategicznym dla bezpieczeństwa państwa, a także dla utrzymania międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa - j.t. Dz.U. z 2004 r. Nr 229, poz. 2315), można wskazać, że usługami pośrednictwa są działania prowadzone przez osoby fizyczne lub prawne, polegające na:

l negocjowaniu, doradztwie handlowym oraz pomocy w zawieraniu umów oraz uczestnictwie w jakiejkolwiek formie w transakcjach handlowych,

l zakupie, sprzedaży lub organizacji transferu towarów i usług.

W konsekwencji pośrednikami są osoby wykonujące wymienione czynności (przeważnie zawodowo) na podstawie umów pośrednictwa (np. w oparciu o umowę pośrednictwa w obrocie nieruchomościami - art. 180 ustawy o gospodarce nieruchomościami).

W przeciwieństwie do umowy pośrednictwa, która jest umową nienazwaną prawa cywilnego, umowa agencyjna jest zdefiniowana w art. 758 § 1 Kodeksu cywilnego. W przypadku tej umowy przyjmujący zlecenie (agent) zobowiązuje się, w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa, do stałego pośredniczenia, za wynagrodzeniem, przy zawieraniu z klientami umów na rzecz dającego zlecenie przedsiębiorcy albo do zawierania ich w jego imieniu.

W definicji tej szczególnie ważny jest zwrot „stałego pośredniczenia”. Cecha ta odróżnia umowę agencyjną od umowy pośrednictwa. Zatem umowę agencyjną różni od umowy pośrednictwa stały charakter tej pierwszej (w uproszczeniu - agent jest stałym pośrednikiem innego podmiotu).